آیین رونمایی از دو اثر علمی حجتالاسلام والمسلمین محمدهادی مفتح با عنوانهای فقهالحکومه و فقهالمجتمع الاوروبی، در سالن مرکز رسانه و فضای مجازی حوزههای علمیه برگزار شد.
در این مراسم، حجتالاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی ضمن تقدیر از برگزارکنندگان نشست، با بیان اینکه سنت حسنه رونمایی از کتابهای نوآورانه باید در حوزه رواج یابد، اظهار کرد: این سنت حسنه که از آثار علمی دارای نظریهپردازیهای جدید رونمایی میشود، باید نهادینه گردد. متأسفانه این کار هنوز در حوزه بهصورت گسترده انجام نمیشود. پیشنهاد من به مدیریت حوزه این است که نشستهای علمی و نظریهپردازی در همه رشتههای علوم اسلامی از فقه و اصول گرفته تا فلسفه، کلام، عرفان و علوم اجتماعی گسترش پیدا کند.
وی ادامه داد: این مطالبه از تأکیدات جدی مقام معظم رهبری است که حدود سه دهه پیش در دیدار تاریخی خود با علما و طلاب در مدرسه فیضیه فرمودند نشستهای علمی، نظریهپردازی و کرسیهای آزاداندیشی در حوزه باید برگزار شود، اما هنوز در این زمینه توفیق ما اندک بوده است.
فرهنگ نقد نهادینه شود
حجتالاسلام والمسلمین زمانی با اشاره به پیشنهاد حجتالاسلام والمسلمین مفتح درباره نقد علمی دو کتاب فقهالحکومه و فقهالمجتمع الاوروبی گفت: کار ارزشمند ایشان در دعوت به نقد آثار خود شایسته تقدیر است. در کشور ما معمولاً نویسندگان نقدگریز و تقدیرپذیرند، در حالیکه در کشورهای دیگر، نویسندگان از نقد استقبال میکنند و حتی به منتقدان قوی پاداش میدهند تا ضعفهای علمی کتاب در چاپهای بعدی رفع شود. ما نیز باید این فرهنگ را در حوزه نهادینه کنیم تا گفتوگوی علمی و رشد فکری ترویج یابد.
مشاور مدیر حوزههای علمیه در امور مذاهب اسلامی افزود: در کشورهای اسلامی مانند مصر، نویسنده پس از انتشار اثرش، خود پیشنهاد میدهد که نشست نقد برگزار شود و حتی هزینه ناقدان را پرداخت میکند تا اثر او از نظر علمی ارتقا یابد. چنین فرهنگی نشانه رشد علمی است و باید در حوزههای علمیه ما نیز شکل بگیرد.
وی در بخش دوم سخنان خود با تأکید بر جهانی بودن دین اسلام، اظهار کرد:اسلام تنها دین جهانی است؛ جهانی از سه جهت: جهانی بودن احکام و قوانین فقهی، جهانی شدن آینده اسلام، و جهانیسازی توسط پیروان آن. خداوند احکام اسلام را به گونهای تشریع کرده که پاسخگوی همه جوامع بشری در همه زمانها تا قیامت است.
حجتالاسلام والمسلمین زمانی با اشاره به آیاتی از قرآن کریم درباره وعده جهانیشدن اسلام افزود: قرآن در آیاتی همچون "وعد الله الذین آمنوا..." و "لیظهره علی الدین کله" تصریح کرده که اسلام دین غالب بر همه ادیان خواهد شد. بنابراین، ما روحانیت باید در تحقق این وعده الهی نقش فعال داشته باشیم.
وی با ذکر خاطرهای از سفر خود به آلمان افزود:در مرکز اسلامی هامبورگ برای ایرانیان سخنرانی داشتم، اما زبان آلمانی و انگلیسی نمیدانستم و نمیتوانستم برای غیرایرانیها منبر بروم. در حالیکه شخصیتهایی مانند دکتر مفتح یا با تسلط به زبانهای خارجی توانستند اسلام را در غرب معرفی کنند. امروز باید دهها شخصیت از این دست در حوزه داشته باشیم.
فقه نواندیش و ورود به مسائل مستحدثه
مشاور مدیر حوزههای علمیه در امور مذاهب اسلامی در ادامه با تقدیر از تلاشهای حجتالاسلام والمسلمین مفتح در تألیف دو اثر جدید خود گفت:ورود به مباحث نوپدید فقهی، بهویژه درباره جامعه اروپایی، بسیار ضروری است. برخی تصور میکنند فقه شیعه دیگر مسئلهای باقی نگذاشته و فقط باید همان مباحث پیشینیان را تکرار کنیم، در حالیکه فقه باید در عرصه مسائل نوپدید اجتماعی و بینالمللی فعال باشد.
وی پیشنهاد داد: حجتالاسلام والمسلمین مفتح این مسیر را ادامه دهند و مجموعهای از مسائل مستحدثه شیعیان در کشورهای غیر اسلامی را در قالب مجموعه "فقهالمجتمع الاوروبی" تدوین کنند و این موضوعات را برای بررسی در اختیار مراجع و اساتید دروس خارج قرار دهند تا در جلسات علمی بررسی و تکمیل شود.
حجتالاسلام والمسلمین زمانی با اشاره به لزوم تحمل نقد در فضای علمی حوزه تأکید کرد: ممکن است برخی دیدگاههای فقهی مانند سن بلوغ یا تزاحم میان قانون کشور میزبان و احکام فقهی، مورد پذیرش همه فقها نباشد، اما باید تابآوری علمی داشت و بهصورت مستدل بررسی کرد. در تاریخ فقه، فتواهایی که زمانی شاذ بهحساب میآمدند، بعدها به نظر مشهور تبدیل شدند؛ بنابراین، شاذ بودن یک نظر دلیل بر بطلان آن نیست.
بیان حکمت احکام و پاسخ به شبهات غرب
وی با اشاره به اهمیت تبیین حکمت احکام اسلامی گفت: در برخی کشورها مانند مصر، مفتیان هنگام پاسخ به استفتائات، دلیل اصلی فتوا را نیز بیان میکنند تا مخاطب و منتقدان، مبنای علمی حکم را بدانند. این روش، زمینه رشد علمی و گسترش فهم اجتماعی از فقه را فراهم میکند.
مشاور مدیر حوزههای علمیه در امور مذاهب اسلامی با اشاره به مباحث کتاب فقهالحکومه گفت: در زمینه حکومت اسلامی و ولایت فقیه آثار ارزشمندی وجود دارد، اما متأسفانه بسیاری از طلاب و حتی نخبگان با آنها آشنا نیستند. یکی از آسیبها، ضعف در رساندن این منابع به دست مخاطبان حوزوی و دانشگاهی است. امیدوارم مرکز رسانه حوزه در معرفی این آثار نقش فعالی ایفا کند.
حجتالاسلام والمسلمین زمانی در پایان اظهار کرد: رونمایی از کتابهای علمی فرصتی برای تضارب آرا، نظریهپردازی و ارتقای سطح فقه اسلامی است.