استاد محمدرضا باقی اصفهانی از اساتید حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید به موضوع  «امام زمان علیه السلام و فلسفه غیبت» پرداخت.

/270/260/22/

بخش اول: مفهوم و ماهیت غیبت امام زمان (عج)

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در ابتدای گفتگو خاطرنشان کرد: غیبت به معنای ناپدید شدن از این عالم یا رفتن به سرزمین‌ های اسرارآمیزی مثل جابلقا و جابلسا نیست. همچنین، نظریه ‌های عرفانی نامتعارف، مانند تغییر جسم امام به جسم "هورقلیایی" (که توسط برخی مانند شیخ احمد احسایی مطرح شده) به شدت مردود است.

وی افزود: ماهیت اصلی غیبت، "پنهان ‌زیستی" در میان مردم است. امام در همین جهان و میان ما زندگی می ‌کند، مردم او را می‌ بینند اما نمی ‌شناسند. برخی از داستان ‌های پیامبران برای درک بهتر این مفهوم کارگشا هستند.

غیبت یوسف (ع):

استاد باقی اصهانی در ادامه بیان کرد: برادران یوسف او را در مصر دیدند؛ ولی نشناختند. بزرگان مصر با او سخن می‌ گفتند، اما نمی ‌دانستند این همان نجات‌ دهنده‌ مصر است.

غیبت موسی (ع):

این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: موسی پس از فرار از مصر، در میان قوم شعیب زندگی می‌ کرد، چوپانی می ‌کرد و ازدواج کرد. کسانی که می ‌دانستند او منجی است، او را نمی ‌دیدند و کسانی که او را می‌ دیدند، نمی ‌دانستند که او کیست.

وی افزود: غیبت امام زمان (عج) نیز دقیقاً به همین معناست. ایشان در میان بازارها راه می ‌روند، بر فرش فروشندگان پا می ‌گذارند و در مجالس مردم حاضر می‌ شوند، اما مردم آن حضرت را نمی‌ شناسند. "یرونه ولا یعرفونه" (او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند).

بخش دوم: فلسفه و حکمت‌های غیبت

استاد محمدرضا باقی اصفهانی ابراز داشت: حکمت ‌های مختلفی برای غیبت بر شمرده اند؛ برخی از دلایلی که مردم می ‌گویند، مانند ترس از کشته شدن، تنها جنبه "اسکت" (ساکت کردن سؤال‌ کننده) دارد و حقیقت کامل، از اسرار الهی است که تنها پس از ظهور آشکار خواهد شد. با این حال، به برخی از این حکمت‌ها اشاره می‌شود:

1. عدم بیعت با طاغوت: یکی از مهمترین حکمت‌ ها این است که امام (عج) هرگز بیعت هیچ حاکم ستمگری را بر گردن ندارد. در روایات از امام رضا (ع) نقل شده که علت غیبت این است که "بیعت هیچ طاغوتی بر گردن او نباشد" و وقتی قیام کند، تنها بنده‌ی خالص خدا باشد.

2. امتحان و آزمایش مردم: غیبت، آزمونی الهی برای جدایی مؤمنان راستین از دیگران است.

3. خارج شدن مؤمنان ناب از نسل مخالفان: حکمت عمیق دیگری که بیان می ‌شود، این است که باید مؤمنانی که در نسل و صلب کافران و منافقان هستند، به دنیا بیایند و از آنان جدا شوند. تا زمانی که این "ودایع الهی" (گنجینه‌های پنهان خدا) از صلب کافران خارج نشوند، ظهور اتفاق نمی ‌افتد. این موضوع به واقعه کربلا و زمان امام علی (ع) نیز تشبیه شده که حضرت به دلیل وجود همین مؤمنان در صلب دشمنان، نمی ‌توانستند به طور کامل با آنان بجنگند.

4. آزمایش حاکمان: غیبت، فرصتی است تا همه‌ گروه ‌ها و اقوام، خود را بر مسند حکومت بیابند و زمانی که همگان حکومت را تجربه کردند و ناتوانی خود را در برقراری عدالت دیدند، زبانشان از ادعا کوتاه می ‌شود و درمی‌ یابند که تنها حکومت امام معصوم می ‌تواند عدالت واقعی را برپا کند.

این استاد حوزه علمیه قم تأکید کرد: حکمت اصلی غیبت، از اسرار الهی است. امام صادق (ع) می ‌فرماید: "انّ الله لم یأذن لنا فی کشفها لکم" (خداوند به ما اجازه نداده است که آن را برای شما آشکار کنیم) و "لا ینکشف الا بعد ظهوره" (حکمت غیبت، جز پس از ظهورش آشکار نمی‌شود).

بخش سوم: دشمنان امام زمان (عج) و قیام جهانی او

این استاد حوزه علمیه قم اظهار داشت: شبهه می کنند که دشمن امام فقط یهودیان هستند. آیات قرآن و روایات، به ما می گویند که دشمنی با امام زمان (عج) منحصر به قوم یا مذهب خاصی نیست. هر کس که ظلم کند، در هر جای جهان و با هر عقیده‌ ای، دشمن امام و اهل بیت (ع) است. قاتلان امام حسین (ع) سه دسته بودند:

ممهّدون: کسانی که راه را برای ظلم به اهل بیت باز کردند (مانند تشکیل‌دهندگان سقیفه).

مباشران قتل: کسانی که در شهادت امام حسین (ع) نقش داشتند.

راضون به آن ظلم: کسانی که با شنیدن این ظلم‌ها، راضی بودند.

وی در ادامه بیان کرد: همه‌ اینان مورد لعن پیامبران و اولیای الهی قرار گرفته ‌اند. بنابراین، دشمن امام زمان (عج) هر ظالمی است که تشنه‌ی خون آن حضرت است.

کلام پایانی

استاد محمدرضا باقی اصفهانی خاطرنشان کرد: در کنار تبیین فلسفه غیبت، در پی زنده نگاه داشتن عشق و ولایت اهل بیت (ع) و همچنین بیدار کردن وجدان‌ ها در برابر ظلم ‌هایی هستیم که بر این خاندان رفته است. انتظار فرج، تنها یک نظریه نیست، بلکه باید با شناخت امام، پیروی از ناب اسلام و انقلابی درونی ظلم در تمام اشکال آن همراه باشد.