به اعتقاد بزرگان و تحلیل گران تاریخ اسلام، تشیع مرهون دو هجرت و جهاد است که توسط اهل بیت علیهم السلام صورت گرفته است.

استاد روح الله حریزاوی در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید گفت: به اعتقاد بزرگان و تحلیل گران تاریخ اسلام تشیع مرهون دو هجرت و جهاد است که توسط اهل بیت علیهم السلام صورت گرفته است، اول هجرت امیرالمومنین علیه السلام به عراق و تشکیل حکومت اسلامی در این دیار و دیگری هجرت امام رضا علیه السلام به ایران که می توانیم بگوییم این هجرت پایه های تشیع را از جهت جغرافیایی در تاریخ کشور ایران به وجود آورد و در کنار این هجرت ها جهاد سیدالشهدا علیه السلام است که در کربلا به وقوع پیوست.

وی افزود: نکته اول در مورد نقش حضرت رضا علیه السلام در توسعه جغرافیایی تشیع است و نکته دوم مساله ولایت عهدی حضرت ثامن الحجج علیه السلام است که از جهات مختلف مورد بحث قرار گرفته است و علما در این باره نظر دادند آن چه که قابل توجه است، این است که فی الواقع حضرت رضا علیه السلام با پذیرش ولایت عهدی یک نوع تزویر را خنثی کردند، تزویری که توسط مامون عباسی به وجود آمده بود و می خواستند به گونه ای حضرت را منفور شیعیان کنند و اگر حضرت این پیشنهاد و این اجباری که برای حضرت صورت گرفت را نمی پذیرفتند از جهات مختلفی حضرت را تخریب شخصیتی می کردند.

این استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: رهبر معظم انقلاب در کتاب انسان دویست و پنجاه ساله به ابعادی از این مساله پرداختند که پذیرش ولایت عهدی اولا یک اجبار توسط مامون بود اما نوع پذیرش حضرت و نوع واکنش هایی که در مجموع حرکت از مدینه تا طوس انجام دادند به شکلی باعث از بین رفتن توطئه مامون عباسی شد و همچنین حضور حضرت در محافل علمی که مامون برای از بین بردن حقانیت اهل بیت علیهم السلام انجام داد، باعث شد این فتنه از بین برود و در نتیجه امام رضا علیه السلام به عنوان عالم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم معرفی شدند.

وی اضافه کرد: حضرت رضا علیه السلام بعد از آن مناظراتی که در کتاب احتجاج به خوبی مورد تبیین قرار گرفته است به این عنوان یعنی عالم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم شناخته شدند ایشان در این مناظرات بر فرق مختلف مثل مسیحیان و نمایندگانی که از مشرقین دعوت می شدند، غلبه یافتند و در این مناظرات ارائه آن نوع نگرشی که اسلام به مساله انسان دارد در جای خودش حائز اهمیت است.

استاد حریزاوی بیان داشت: علت دعوت امام رضا علیه السلام به طوس دقیقا چه بوده است؟ حضرت آیت الله خامنه ای در کتاب انسان دویست و پنجاه ساله هشت دلیل را ذکر می کنند که بنده توصیه می کنم که همه طلاب و فضلا این موارد را یک مقدار دقیق تر مطالعه کنند بنده به چند مورد از اینها اشاره می کنم اولا آن چه که باعث محبوبیت ائمه علیهم السلام در طول تاریخ شده بود، این بود که دو صفت مظلومیت و قداست را همیشه حفظ می کردند و بعد از شهادت سیدالشهدا علیه السلام تا آخر در اوج مظلومیت و در اوج قداست بودند که این مساله یک محبوبیتی را برای ائمه علیهم السلام ایجاد می کرد.

وی اضافه کرد: فتنه مامون این بود که تلاش می کرد با کشاندن حضرت رضا علیه السلام به درون دستگاه خلافت این محبوبیت را از اهل بیت علیهم السلام بگیرد و قداست که یک عنصر مردمی بود و همچنین مرجعیت سوالات و مشکلات مردم بودن را از بین برد، در عین حال هم می خواست برای خودش کسب وجاهت کند و به شکلی نفوذ خودش را در بین شیعیان زیاد کند و به آنها بگوید: «من امام شما را به تشکیلات حکومتی خودم دعوت کردم» بنابراین این کار یک فتنه بسیار عجیب برای از بین بردن جایگاه حضرت رضا علیه السلام در بین مردم بود.

این استاد حوزه علمیه قم در انتهای سخنانش بیان داشت: امام رضا علیه السلام برای این که این فتنه را خنثی کنند این ولایت عهدی را پذیرفتند و در عین حال که این مساله را پذیرفتند، دخالت در هیچ منصب و مسئولیتی را قبول نکردند و به شدت هم بر روی این موضوع تبلیغ کردند یعنی امام رضا علیه السلام همه مردم را آگاه کردند که پذیرش ولایت عهدی توسط من یک امر جبری است و این نکته ای است که باید در حرکت امام رضا علیه السلام مورد توجه قرار بگیرد./260/22/20