استاد ناصر ابراهیمی از اساتید حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید به موضوع وجه تسمیه کنیه امام کاظم و امام رضا علیهما السلام پرداخت.

/270/260/23/

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در ابتدای گفتگو خاطرنشان کرد: سؤال است که آیا امام کاظم سلام الله علیه و امام رضا سلام الله علیه فرزندانی به نام «حسن» داشتند که به آن حضرات، «ابو الحسن» می‌ گویند؟

وی افزود: در فرهنگ عرب، برای انتخاب کنیه افراد، گاهی از نام فرزند آن شخص استفاده می ‌شود. در این حالت، نام فرزند بزرگتر به کلمه «اَب» یا «اُم» اضافه می ‌شود و به عنوان کنیه، به پدر یا مادر او اطلاق می ‌شود؛ مانند «ابو الحسن» که کنیه امام علی سلام الله علیه و بر گرفته از نام فرزند بزرگ ایشان امام حسن سلام الله علیه است و نیز امام هادی سلام الله علیه که به مناسبت فرزندشان امام حسن عسکری سلام الله علیه، «ابوالحسن الثالث» نامیده می ‌شود.

استاد ناصر ابراهیمی در ادامه بیان کرد: اما در برخی از موارد، بدون توجه به نام فرزند، خصوصاً برای کسانی که فرزند ندارند، با استفاده از برخی ویژگی‌ های موجود در افراد، برای آنان کنیه قرار داده می ‌شود. به عنوان مثال، می ‌توان به کنیه «ابو تراب» اشاره کرد که به جهت خاکی بودن امام علی سلام الله علیه به حضرتشان اطلاق می ‌شد. [ر.ک کنیه ابو تراب به امام علی سلام الله علیه - 14879] امام رضا سلام الله علیه فرزند خود، امام جواد سلام الله علیه را برای احترام و تعظیم، همواره با کنیه «ابو جعفر» خطاب می‌ کردند؛ در حالی که ایشان خردسال بوده و ازدواج هم نکرده بودند. در روایت می خوانیم: «مَا کَانَ یَذْکُرُ مُحَمَّداً ابْنَهُ إِلَّا بِکُنْیَتِهِ‏ یَقُولُ کَتَبَ إِلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ وَ کُنْتُ أَکْتُبُ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ وَ هُوَ صَبِیٌّ بِالْمَدِینَةِ فَیُخَاطِبُهُ بِالتَّعْظِیمِ» (شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا سلام الله علیه، ج 2، ص 240، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق)

وی افزود: درباره امام کاظم سلام الله علیه باید گفت ایشان فرزندان زیادی داشتند که نام یکی از آنها «حسن» بود و ممکن است که این کنیه، از نام همین فرزند گرفته شده باشد. علاوه بر این، ایشان کنیه ‌های دیگری نیز مانند «ابو ابراهیم» و «ابو اسماعیل» داشتند که برگرفته از نام فرزندان دیگرشان بود. (ر. ک: زندگی امام موسای کاظم سلام الله علیه و فرزندانش- 1888)؛ اما امام رضا سلام الله علیه که در سن بالا صاحب فرزند شدند، ظاهراً برگزیدن کنیه برای ایشان از نوع دوم است و شاید بتوان معنای ضمنی این کنیه را «پدر انسانی زیبا و نیک» دانست.