استاد سید عباس سید کریمی از اساتید حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید به این موضوع پرداخت: «بداء در روایات باب البداء اصول کافی»

/270/260/21/

این استاد درس خارج حوزه در ابتدای گفتگو خاطرنشان کرد: در سوره مبارکه مائده می خوانیم: «وَ قالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْديهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ يَداهُ مَبْسُوطَتانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشاءُ وَ لَيَزيدَنَّ كَثيراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْياناً وَ كُفْراً وَ أَلْقَيْنا بَيْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ كُلَّما أَوْقَدُوا ناراً لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَ يَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَساداً وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدينَ؛ يهوديان گفتند: دست خدا بسته است. دست هايشان بسته باد و به خاطر اين حرف ناروا به لعنت پروردگار گرفتار شدند؛ بلكه دست هاى پروردگار باز است و هر طور بخواهد، روزی می دهد. و آیاتی كه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده، بر طغيان و كفر بسيارى از یهود و نصارا می ‌افزاید؛ زیرا سر پیچی کردن از هر آیه ‌ای، سبب گناه بیشتر می‌ شود. و ما در ميان آنها تا روز قيامت عداوت و دشمنى افكنديم. هر زمان آتش جنگى افروختند، خداوند آن را خاموش ساخت؛ و براى فساد در زمين، تلاش مى ‏كنند؛ و خداوند، مفسدان را دوست ندارد.» (مائده: 64)

نکات توحیدی:

وی افزود: قدرت خدا در هیچ قوانینی محصور نمی شود. محو واثبات دست خداوند است. در کتاب شریف کافی، در باب البداء می خوانیم: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ ثَعْلَبَةَ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِثْلِ الْبَدَاءِ؛ ذات اللَّه با هيچ پرستشى بهتر از اعتراف به بداء پرستش نشده است.

استاد سید کریمی در ادامه بیان کرد: در روایتی دیگر در باب البداء کتاب کافی می خوانیم: «عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ غَيْرِهِمَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ فِي هَذِهِ الْآيَةِ- يَمْحُوا اللّٰهُ مٰا يَشٰاءُ وَ يُثْبِتُ قَالَ فَقَالَ وَ هَلْ يُمْحَى إِلَّا مَا كَانَ ثَابِتاً وَ هَلْ يُثْبَتُ إِلَّا مَا لَمْ يَكُنْ؛ امام صادق (ع) در تفسير اين آيه كه مى ‏گويد: «خدا آنچه خواهد محو مى‏ كند و آنچه خواهد ثبت مى‏ كند»، چنين توضيح داد: آيا غير از اين خواهد بود كه نوشته‏ اى هست كه محو و پاك مى ‏شود؟ و آيا جز اين مى ‏شود كه نانوشته ‏اى بوده كه اينك نوشته مى‏ شود؟».

وی افزود: در روایتی دیگر در باب بداء می خوانیم: «عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً حَتَّى يَأْخُذَ عَلَيْهِ ثَلَاثَ خِصَالٍ الْإِقْرَارَ لَهُ بِالْعُبُودِيَّةِ وَ خَلْعَ الْأَنْدَادِ وَ أَنَّ اللَّهَ يُقَدِّمُ مَا يَشَاءُ وَ يُؤَخِّرُ مَا يَشَاءُ؛ امام صادق عليه السلام فرمود: خدا هيچ پيغمبري را مبعوث نفرمود، جز اينكه سه خصلت را از او پيمان گرفت: 1- اقرار به بندگي خدا؛ 2- كنار زدن شريك ها و مانندها براي خدا؛ 3- اقرار باينكه خدا هر چه را خواهد مقدم دارد و هر چه را خواهد بتاخير اندازد.»

این استاد درس خارج حوزه ابراز داشت: در روایتی دیگر در این باب می خوانیم: «عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ وَ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَكْنُونٌ مَخْزُونٌ لَا يَعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِكَ يَكُونُ الْبَدَاءُ- وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُهُ؛ امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند را دو علم است: علمى نهفته و اندوخته كه جز خودش كسى آن را نمى داند، و بداء از اين نوع علم است، و علمى كه به فرشتگان و فرستادگان و پيامبران خود آموخته است، و ما آن را مى دانيم.»

استاد سید عباس سید کریمی اظهار داشت: عروسی که عیسی خبر داد شب می میرد ولی نمرد فردا مردم از عیسی پرسیدند عروس نمرده  عیسی با گروهی نزد او حاضر شدند  ودر کنار بستر او ماری حلقه کرده مشاهذه کردند که آمادۀ نیش زدن بود.  از عروس پرسیدند  چه کار خیری انجام داده است  او گفت من صدقه داده ام   عیسی فرمود صدقه دفع این مرگ را کرده است . در این  مثال خدا بخشی از علم را به عیسی تعلیم کرده  وبخشی را تعلیم نکرده است  آن بخش مخزون بداء است.

وی افزود: برای تأیید داستان عیسی روح الله علیه السلام می توان به این دو روایت اشاره نمود:

روایت اول: «أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ بِسْطَامَ الزَّيَّاتِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً؛ امام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: دعـا بـرگـردانـد قـضـائيـكـه از آسـمـان نازل گرديده و به سختى ابرام شده (و محكم گرديده) است.» (الكافي (ط - الإسلامية)؛ ج ‌2، ص: 469)

روایت دوم: «أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُيَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ لِي يَا مُيَسِّرُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْزِلَةً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَةٍ وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً سَدَّ فَاهُ وَ لَمْ يَسْأَلْلَمْ يُعْطَ شَيْئاً فَسَلْ تُعْطَ يَا مُيَسِّرُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ بَابٍ يُقْرَعُ إِلَّا يُوشِكُ أَنْ يُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ؛ ميسر بن عبد العزيز می گويد: حضرت صادق عليه السلام به من فرمود: اى ميسر دعا كن و مگـو كه كار گذشته است و آنچه مقدر شده، همان شود (و دعا اثرى ندارد)، همانا نزد خداى عـزوجـل منزلت و مقامى است كه بدان نتوان رسيد؛ جز به درخواست و مسألت، و اگر بنده اى دهان خود ببندد و درخواست نكند، چيزى به او داده نمی شود، پس درخواست كن تا به تو داده شود،اى ميسر هيچ درى نيست كه كوبيده شود، جز اينكه اميد آن رود كه بر وى كوبنده باز شود.» (الكافي (ط - الإسلامية)؛ ج ‌2، ص: 466)

استاد سید عباس سید کریمی اظهار داشت: در روایتی دیگر در باب بداء از کتاب کافی می خوانیم: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا بَدَا لِلَّهِ فِي شَيْ‌ءٍ إِلَّا كَانَ فِي عِلْمِهِ قَبْلَ أَنْ يَبْدُوَ لَهُ؛ براى خدا نسبت به چيزى بدا حاصل نشد، جز اينكه پيش از اينكه بدا حاصل شود، خدا آن را مي دانست.»

وی افزود: در روایتی دیگر می خوانیم: «عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ الْجُهَنِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَبْدُ لَهُ مِنْ جَهْلٍ؛ بدا نسبت به خدا ناشى از جهل نيست (چنانچه نسبت بمخلوق است).»

این استاد درس خارج حوزه ابراز داشت: در روایتی دیگر می خوانیم: «عَلِيٌّ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ مَالِكٍ الْجُهَنِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَا فِي الْقَوْلِ بِالْبَدَاءِ مِنَ الْأَجْرِ مَا فَتَرُوا عَنِ الْكَلَامِ فِيهِ؛ اگر مردم مي دانستند چه پاداشى در اعتقاد به بدا هست، از سخن در آن سستى نمي ورزيدند.» (الكافي (ط - الإسلامية)؛ ج‌1، ص: 146)