به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید، جوابیه استاد حسینی آملی به اشکالات 14 گانه مرکز مدیریت بدین شرح است: بعض مشاکل موجود در دروس حوزه­های علمیه که از جانب مرکز مدیریت محترم حوزه و شورای محترم عالی حوزه­های علمیه مطرح شده و این عزیزان را بر آن داشته تا طرح جدید آموزشی که برای آقایان اساتید معلوم است را طراحی کنند که در ذیل متذکر می­شوم و امیدوارم اساتید محترمی که در صدد کمک به حوزه­های علمیه برای رفع این مشاکل هستند طرحی را پیشنهاد کنند تا علاوه بر رفع این نواقص، قوّت علمی حوزه­ها محفوظ باشد و از کیان حوزه­ها حراست شود.

البته تعدد طرح هیچ مانعی ندارد، چون امید است با ارائه این طرح­ها به شورای عالی، آقایان شورا بر اساس مراعات مصوبات و رعایت مشاکل اجرایی با استفاده از این طرح­ها بتوانند مسیر صحیح و مورد تأیید حضرات مراجع عظام (دامت برکاتهم) و اساتید معظم را انتخاب کنند.

1. عده­ای از طلاب هستند که قصد تحصیل قوّه اجتهاد ندارند و می­خواهند آشنائی مختصری با علوم حوزوی پیدا کنند و سپس برای خدمت در مسجد یا حسینیه­ای و یا آموزش و پرورش و یا نیروهای مسلح، اعزام شوند.

این تعداد در حوزه­های سراسر کشور کم نیستند و باید نظام آموزش حوزه به گونه­ای طراحی شود که این افراد تحت پوشش قرار بگیرند تا بدین وسیله از مهاجرت نیروهای حوزه به سمت دانشگاه و دانشجویی ممانعت شود، یعنی لازم می­دانیم به این سلائق هم پاسخ داده شود.

پاسخ: برای حل این مشکل باید مراکز مناسبی همچون سفیران هدایت، موسسات تخصصی تبلیغ و... را راه­اندازی کنیم و اگراین مراکز تا به حال نتوانسته­اند خروجی کارآمد و مناسبی را داشته باشند باید مشکل را در طراحی و مدیریت این مراکز جستجو کنیم و علی ای حال حق نداریم تمام حوزه را به سمتی ببریم که از وظیفه اصلی خود که تربیت کارشناسان و فقیهان کارآمد است، باز بماند.

1. برای یادگیری روش اجتهاد مرحوم شیخ اعظم (ره) که هدف اصلی از خواندن کتاب مکاسب است ، ضرورتی نمی­بینیم که همه کتاب تدریس و تدرّس شود، فلذا باید به مقداری که این مهم حاصل می­شود بسنده کرد،  و باقی کتاب برای مطالعه و دقت به خود طلبه محوّل شود.

البته باید توجه کنیم که بخش­های مهم­تر و دقیق­تر که در آموزش روش اجتهاد شیخ اعظم (ره) تاثیر بیشتری دارد را حفظ کنیم.

پاسخ: برای یادگیری روش اجتهاد شیخ اعظم(ره) خواندن و دقت در تمامی مطالب مکاسب شیخ(ره) را ضروری می­دانیم و برای کارآمدشدن و سرعت در کار می­توان با تکلیف طلاب به تحقیق در بعض قسمت­ها زیر نظر دقیق استاد با تجریه، در این مسیر کمک کنیم البته حذف امتحان از این قسمت­ها به معنای مجمل گذاردن آن قسمت و حذف خواهد بود پس لزوم امتحان از این قسمت­ها امری ضروری می­نماید.

1. کتاب مکاسب 14 قسمت بوده که طلبه باید طی چهار سال همراه با مباحث اصولی این قسمت­ها را آموزش ببیند و امتحان بدهد و این امر سبب شده بعضاً طلاب مجبور شوند در هر روز 6 درس را حاضر شوند و فرصت دقت مباحثه و مطالعه دقیق درس­ها از او سلب می­گردد.

پاسخ: هیچ ضرورتی ندارد که سطوح عالیه در چهار سال خوانده شود و بسیار واضح است که اگر زمان بیشتری برای تدریس و تدرس در این دروس لحاظ شود اولاً همه قسمت­ها خوانده می­شود و ثانیاً طلبه با توان بیشتر وارد دروس خارج شده و کارآئی بیشتری خواهد داشت مضافاً بر اینکه سنت حسنه مباحثه که چندی است متروک مانده احیاء خواهد شد.

1. در درس­های سطوح عالی طلاب با مبانی محققین و فقها معاصر آشنائی پیدا نمی­کنند و وقتی وارد درس­های خارج می­شوند یکباره با مبانی جدید و پر حجم معاصرین برخورد می­کنند و این مطلب با استانداردهای آموزشی سازگاری ندارد.

پاسخ: اولاً آشنایی با مبانی علماء معاصر چندان در دروس سطح ضرورتی ندارد و زمینه­های شکل گیری این مبانی در کتاب­های ذی قیمت سطح وجود دارد و ثانیاً آشنایی با این مبانی ممکن است از جانب استاد در درس و یا تکلیف به پژوهش به طلاب در این موارد در زمان­های تعطیلی حوزه و زیر نظر استاد انجام شود.

1. حجم زیاد موضوعات درسی سبب می­شود اساتید و طلاب به سطحی خوانی و تعمق کمتر در مطالب درسی روی می­آورند و خود اساتید بعضاً مدعی هستند که برنامه آموزشی حوزه فرصت تعمق و مانور استاد را از بین می­برد.

پاسخ: همانطور که قبلاً ذکر شد ضرورتی را گذراندن دروس سطوح عالی در چهار سال وجود ندارد.

1. مسائل مستحدثه و نیازهای فقهی نظام مقدس جمهوری اسلامی یکی از دغدغه­های ماست لازم می­دانیم طلاب ذهنشان در این موارد دچار چالش شود تا در طی تحصیلات در پی راه حل و ارائه نظریه پیرامون این مسائل برآیند.

پاسخ: باید بدانیم که برای ارائه نظر در مسائل مستحدثه و مورد نیاز نظام مقدس جمهوری اسلامی، رسیدن به قوه اجتهاد امری ضروری است و با خواندن کتاب­های موجود که بسیار پر فائده می­باشند توان طلاب را در رسیدن به قدرت استنباط در این زمینه تقویت می­کند و آشنایی با این مسائل و به چالش کشیدن ذهن طلاب در این موارد با ارائه فهرستی از این مسائل و مواضع چالشی آن قابل انجام است.

1. لازم است مواد درسی حوزه­ها به گونه­ای باشد ­ که طلاب انگیزه پیدا کنند و تأثیر درس­ها را در زندگی خودشان و مردم لمس کنند تا بدین وسیله از فرار طلاب و پیاده شدن آنها از قطار حوزه (که آمار نگران کننده­ای در این مورد داریم) جلوگیری شود.

پاسخ: منشاء ضعف انگیزه در طلاب را باید در ضعف آشنائی آنها با درس­های حوزوی جستجو کرد و لازم است اهداف درس­ها و وظائف آنها در درس­های طلبگی تبیین شود و تغییر متون آموزشی در این امر مهم تاثیری ندارد و توصیه می­کنیم مراکزی برای هدایت تحصیلی طلاب زیر نظر اساتید با تجربه برای این امر تأسیس شود. 

1. آموزش در حوزه­ باید به گونه­ای باشد که طلاب با زبان جوانان و نوجوانان آشنا شوند و توان ارتباط معقول و جذّاب با آنها را بدست آورند و در تغییر نظام آموزش دینی و اعتقادی دانشجویان و دانش آموزان کارآمد شوند.

پاسخ: این مسئله هیچ ربطی به تغییر متون درسی ندارد و برای این مسئله لازم است مجله­های تخصصی در حوزه منتشر شود و طلاب را با نیازهای اقشار جوان و پرسشگر جامعه آشنا کرد و جواب­های مناسب در اختیار آنها بگذارد.

به علاوه تا طلبه از بار علمی مناسب برخوردار نباشد و تا کارشناس نشود و توان پاسخگویی به این نیازها را نخواهد داشت.

1. طلاب امروزه بعد از اتمام سطح 1 می­توانند وارد تحصیل در رشته­های تخصصی شوند و اگر بنا باشد علاوه بر درس­های معمول حوزه درس­های رشته تخصصی را هم شرکت کنند، لازمه­اش آن است که طلبه نه نسبت به درس­های معمول حوزه فرصت داشته باشند و نه در درس­های رشته تخصصی و این یعنی ضعف علمی و سطحی خوانی در این زمینه.

پاسخ: ورود طلاب به رشته­های تخصصی بدون اتمام سطح کاری بس اشتباه است واگر حوزه منصفانه خروجی­های این موسسات را رصد کند می­بیند طلاب جوانی که در این موسسات و در سنین پایین درس خوانده­اند در خصوص آن رشته تخصصی و نیز در مورد دروس حوزوی چندان موفق نیستند.

1. یکی از تقاضاهای موجود در حوزه­ها توجه به مبانی و مطالب علمی مرحوم شهید صدر (ره) است و این عده معتقدند که در حوزه­ها توجهی به این سلیقه نمی­شود و مسیر اصولی آموزش در حوزه یک طرفه است.

پاسخ: آشنایی با مبانی علمی مرحوم شهید صدر(ره)، زیر مجموعه آشنائی با مبانی علماء معاصر است که از آن بحث شد مضافا بر اینکه خود مرحوم شهید صدر هم حلقات را به عنوان جایگزین متون مانند رسائل و کفایه نمی­دانستند.

1. تعطیلات در حوزه­های علمیه بیش از حدّ است و باید برای رفع این مشکل فکری اندیشیده شود.

پاسخ: اولاً تعطیل دروس در حوزه به معنای تعطیلی حوزه و فعالیت­های علمی نیست و باید به گونه­ای برنامه ریزی شود که طلاب در ایام تعطیل درس به کارهای پژوهشی و تحقیقی اشتغال داشته باشند. و ثانیاً کثرت تعطیلی مجوز حذف بخشی از متون درسی نمی­باشد و ثالثاً باید توجه داشته باشید بخش مهمی از این تعطیلات صرف امور تبلیغ و ارتباط روحانیت با مردم می­شود.

1. در روش سابق در حوزه­ها بسیاری از مقاطع کتاب­های درسی خوانده نمی­شد و چه بسا آن مقاطع بسیار مهم و کلیدی بوده است و ما در این طرح سعی کردیم این حذف­ها هدفمند شود.

پاسخ: لازم است خوانده نشدن کتب درسی را علاج کنیم نه اینکه حذف بخشی از متون را عملاً تائید کنیم و با تقطیع غیر کارشناسانه در فهم همان مقداری که خوانده می­شود اخلال کنیم.

1. تفاوت در مطالب آموزشی در حوزه قم نسبت به سایر حوزه­های کشور قابل پذیرش نیست و این اشکال هنگام انتقال طلاب از یک حوزه به حوزه دیگر خود را به خوبی نشان می­دهد.

پاسخ: ضعف طلاب در شهرستان­ها نتیجه ضعف مدیریت و نظارت بر آنها و احیاناً ضعف اساتید است. پس باید گروهی کارشناس خبره در این مورد اقدام کنند و بررسی کنند.

1. اگر حذف هدفمند را می­پذیرید لطف کنید اشکالات مقدار حذفیات را معین کنید و با کار کارشناسی آن مقداری که حذفش مضرّ به مقام علمی حوزه نباشد را معین بفرمائید.

پاسخ: اصل حذف متون آموزشی کما اینکه چند بار به آن اشاره شد مورد قبول نیست.

با توجه به اینکه سطوح عالیه در چهار سال خوانده شود و حداکثر 140 جلسه درسی داریم و روزانه بیش از سه درس اصلی بر طلاب تحمیل نشود.

مشاکلی که مسولان حوزه باید آنها را برطرف کنند عبارتند از:

1. مشکله معیشت طلاب که در زمان فعلی با توجه به گرانی­های افسار گسیخته زندگی را برای طلاب و خانواده آنها سخت کرده، تمرکز آنها را از بین برده و آنها را نسبت به تحصیل دلسرد کرده است.
2. عدم برنامه ریزی مناسب برای ایام تعطیلات درسی، مانند تکلیف به پژوهش و تحقیق.
3. ضعف مفرط پایه­های تحصیلی در مدارس تحت برنامه که سبب می­شود طلبه بعد از ورود به درس­های سطوح عالیه به شدت دچار یأس و سردرگمی شود.
4. ضعف اخلاق و احساس مسؤلیت در میان طلاب.
5. عدم رعایت زیّ طلبگی از سوی بعضی افراد که سبب بدنامی حوزه و طلاب می­شود.
6. یکی از مشاکل مهم حوزه کم رونق شدن درس­های آزاد حوزه است که مهمترین عامل و شاید تنها عامل آن اجازه تأسیس مدارس سطوح عالی است و قانون منع حضور در درس­های آزاد برای طلابی که به قم مهاجرت می­کنند. و بسیار طبیعی است که این کار سبب ضعف بنیه علمی طلاب می­شود. چون عموماً اساتیدی که در مدارس تدریس می­کنند نسبت به اساتید درس­های آزاد از علمیت کمتری برخوردارند.