استاد توکل اکبرنژاد از اساتید حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید، به موضوع «نکاتی از حکمت هایی از نهج البلاغه» پرداخت.

/270/260/22/

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در ابتدای گفتگوخاطرنشان کرد: در حکمت 45 از کلام امیرالمؤمنین علیه السلام می خوانیم: «وَ قَالَ ع‏ الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ وَ الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَار» ظفر و پیروزی، هم در دنیا و هم در آخرت، با دور اندیشی و احتیاط کاری است. از این رو در حدیث عنوان بصری از امام صادق علیه السلام می آموزیم: «وَ خُذْ بِالاحْتِيَاطِ فِي‏ جَمِيعِ‏ مَا تَجِدُ إِلَيْهِ سَبِيلا» (طبرسى، على بن حسن، مشكاة الأنوار في غرر الأخبار - نجف، چاپ: دوم، 1385ق / 1965م / 1344ش.)؛ در هر  کار دنیوی و اخروی باید احتیاط نمود. و باید دانست که احتیاط، نعمت بزرگی است؛ چه اینکه از امام خمینی رضوان الله علیه نقل شده است: زمانی که فساد بیشترشد، انسان باید با احتیاط، با مردم تعامل کند.

استاد اکبرنژاد خاطرنشان کرد: حضرت امیر علیه السلام در ادامه به این نکته توجه می دهند که احتیاط چگونه به دست می آید: «و الحزم بإجالة الرأی»؛ احتیاط و دوراندیشی با جولان در آوردن اندیشه است. «و الرأی بتحصین الاسرار.» اندیشه ناب هم با نگهداری از اسرار به دست می آید؛ انسان اسرار خود و دیگران را حتی به خانواده و نه به دوست و دشمن هم نگوید. مبادا که دوست، زمانی دشمن بشود؛ و از طرفی دیگر، چرا در مسائلی که مناسب نیست، خودمان  را تحقیر کنیم. فتح و پیروزی با احتیاط و تدبیر است؛ کسب احتیاط و تدبیر با اندیشه است؛ اندیشه هم با حفظ کردن اسرار ایجاد می شود؛ از این رو اگر انسان اسرار خود را پیش هر کس بگوید، آن پیروزی که می خواهد، حاصل نمی شود.

استاد توکل اکبرنژاد خاطرنشان کرد: حضرت امیر علیه السلام در کلامی نورانی می فرماید: «وَ قَالَ ع‏ احْذَرُوا صَوْلَةَ الْكَرِيمِ إِذَا جَاعَ وَ اللَّئِيمِ إِذَا شَبِع»؛ بر حذر باشید از حمله شدید انسان کریم، زمانی که دارایی خود را از دست داده و مردم دیگر آن احترام سابق را ندارند. اگر شخصی خیّر بوده و کارهای عام المنفعه انجام می داد، اما اموالش را از دست داد، چنین شخصی اگر مورد بی توجهی مردم قرار بگیرد، با به دست آوردن مجدد امکانات، به مردم رحم نمی کند. امام علیه السلام می فرماید: «من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق»؛ حضرت در ادامه می فرماید: «احذروا .. اللئیم اذا شبع»؛ برحذر باشید از انسان پستی که صاحب قدرت شد؛ حجاج ها زمانی که مسلط شدند، ظلم ها و جنایت ها و شکنجه ها کردند و به دین و دنیای مردم، خیانت ها نمودند.

این استاد حوزه  علمیه قم در ادامه بیان کرد: در حکمتی دیگر از نهج البلاغه می خوانیم: «وَ قَالَ ع‏ قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحْشِيَّةٌ فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَيْه» دل هاى مردمان وحشى است، هر كس به آنها الفت جويد، به او روى آورند. در این زمانه این کلام حضرت علیه السلام بسیار نمود دارد؛ هر کس احسان و سخاوتش بیشتر شد، مردم او را دوست دارند؛ باید دانست که مال و ثروت، نعمت بزرگی است؛ البته اگر دست اهلش باشد.

«7965- مَنْ‏ كَثُرَ إِحْسَانُهُ‏ أَحَبَّهُ إِخْوَانُهُ» هر كه بسيار باشد احسان او دوست دارند او را برادران او (عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ص449)

«8356- مَنْ‏ كَثُرَ إِحْسَانُهُ‏ كَثُرَ خَدَمُهُ وَ أَعْوَانُهُ» هر كه بسيار باشد احسان او بسيار باشد خدمت كنندگان و مددكاران او (عيون الحكم و المواعظ (لليثي)؛ ص 460)

استاد اکبرنژاد خاطرنشان کرد: «قلوب الرجال» در کلام امیرالمؤمنین باید دانست که منظور از رجال، مختص مردان نیست؛ و عموم مردان و زنان مدّ نظر است. در حدیثی شریف از رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم می خوانیم که بهترین مردم، مفیدترین آنها نسبت به دیگر مردمان است.«وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ خَيْرُ النَّاسِ‏ مَنِ‏ انْتَفَعَ بِهِ النَّاسُ وَ شَرُّ النَّاسِ مَنْ تَأَذَّى بِهِ النَّاسُ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ مَنْ أَكْرَمَهُ النَّاسُ اتِّقَاءَ شَرِّهِ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ مَنْ بَاعَ دِينَهُ بِدُنْيَا غَيْرِهِ» (الإختصاص؛ النص ؛ ص243)